vao w88 tiêu ngân sách nhà nước của Việt Nam thời kì 2005 - 2020 và những vấn đề đặt ra

TÓM TẮT:

vao w88 tiêungân sách nhà nước(NSNN) là công cụ quan trọng để Nhà nước thực hiện vai trò chức năng quản lý và hỗ trợ phát triển kinh tế xã hội, đảm bảo an ninh quốc phòng. Trong bối cảnh thu ngân sách ngày càng khó khăn, bội vao w88 ngân sách và nợ công của Việt Nam ngày càng tăng, thì vao w88 ngân sách cần được cơ cấu lại để Chính phủ vừa có nguồn lực để thực hiện tốt vai trò của mình, vừa đảm bảo an toàn tài chính quốc gia. Bài viết phân tích thực trạngvao w88 tiêu NSNNcủa Việt Nam trong thời kì 2005-2020, chỉ ra những tồn tại và nguyên nhân trong vao w88 tiêu NSNN, từ đó đề xuất một số biện pháp hoàn thiện vao w88 NSNN.

Từ khóa:vao w88 ngân sách nhà nước, vao w88 đầu tư phát triển, vao w88 thường xuyên.

1. Thực trạng vao w88 ngân sách nhà nước ở Việt Nam

Trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam, vai trò của NSNN là rất quan trọng, không chỉ là quỹ tài chính để duy trì bộ máy quản lý nhà nước, là công cụ để Nhà nước khắc phục những hạn chế của cơ chế thị trường mà còn là nguồn lực tài chính quan trọng chođầu tư phát triển.

Các hoạt độngvao w88 NSNNđang có xu hướng ngày càng mở rộng cùng với quá trình phát triển kinh tế xã hội nước ta. Bảng 1 thể hiện mức độ vao w88 tiêu NSNN theo năm từ 2005 – 2020. Quy mô vao w88 từ NSNN của giai đoạn 2011 - 2015 đạt 6.324,5 nghìn tỷ đồng, gấp hơn 2 lần so với giai đoạn 2005 - 2010. Thời kì 2016 - 2020, vao w88 ngân sách tăng gấp 3 lần quy mô vao w88 của giai đoạn 2005 - 2010. vao w88 tiêu NSNN của Chính phủ tăng phù hợp với quy luật Wagner khi cho rằng tỷ trọng của khu vực công (đo lường bằng tỷ lệ vao w88 tiêu chính phủ so với GDP) có xu hướng tăng lên khi thu nhập bình quân đầu người tăng lên. Riêng năm 2020, lo ngại ảnh hưởng dịch bệnh Covid-19 tới nguồn thu ngân sách và an toàn tài chính quốc gia, các hoạt động vao w88 thường xuyên đã được điều chỉnh giảm thông qua cắt giảm những hoạt động vao w88 không cấp thiết (hội nghị, công tác, …). Tổng vao w88 NSNN từ đầu năm đến thời điểm 15/12/2020 ước tính đạt 1.432,5 nghìn tỷ đồng, giảm so với các năm trước, trong đó vao w88 thường xuyên đạt 966,7 nghìn tỷ đồng; vao w88 đầu tư phát triển 356 nghìn tỷ đồng; vao w88 trả nợ lãi 98,8 nghìn tỷ đồng[1].    

Mặc dù quy mô vao w88 tiêu ngân sách tăng nhưng tốc độ tăng vao w88 NSNN đã có cải thiện theo vao w88ều hướng giảm, cụ thể giai đoạn 2014 - 2019 đạt 8,5%, giảm mạnh so với tỷ lệ tăng bình quân 18,3% của giai đoạn 2008 - 2013. Sự chênh lệch tốc độ tăng vao w88 NSNN giữa hai thời kì này có nguyên nhân một phần là do giai đoạn 2009 - 2012, Chính phủ mở rộng vao w88 tiêu hỗ trợ nền kinh tế trong bối cảnh hậu khủng hoảng tài chính thế giới 2008. Bước sang giai đoạn 2014 - 2019, Chính phủ đẩy mạnh tái cơ cấu vao w88 tiêu công để giảm bội vao w88 ngân sách và nợ công quốc gia, dẫn đến tốc độ tăng vao w88 NSNN giảm khá nhiều, cho thấy chính sách tái cơ cấu vao w88 tiêu và đầu tư công đã có những thành công bước đầu.

Bảng 1: vao w88 tiêu ngân sách nhà nước 2005-2020

(*) Số liệu được điều chỉnh theo Luật Ngân sách Nhà nước 2015, bao gồm vao w88 từ nguồn trái phiếu Chính phủ, không bao gồm vao w88 trả nợ gốc. (**) Không bao gồm vao w88 dự trữ quốc gia.  (***) Bao gồm cả vao w88 tạo nguồn thực hiện cải cách tiền lương và tinh giản biên chế.

Nguồn: Dữ liệu năm 2020 tổng hợp từ Báo cáo tình kinh tế xã hội quý IV và năm 2020

2. Một số vấn đề bất cập trong vao w88 NSNN

Về tỷ lệ vao w88 NSNN trên GDP: Hoạt động vao w88 NSNN thời gian gần đây đã có sự giảm tốc, phù hợp với xu hướng giảm thu NSNN. Tuy nhiên, tỷ lệ vao w88 NSNN trên GDP vẫn duy trì ở mức cao từ 25-29% GDP và có xu hướng cao hơn so với nhiều quốc gia có cùng trình độ phát triển (Bảng 2). Tình trạng bội vao w88 NSNN vẫn chưa được cải thiện nhiều dù tính toán theo thông lệ quốc tế (IMF) hay tính toán theo cách của Tổng cục Thống kê[2]. Thâm hụt ngân sách của Việt Nam từ 2012 đến 2017 dao động ở mức 5,3 - 6,6% GDP, cao hơn mức 4,4-5,6% GDP của giai đoạn 2006-2011. Năm 2017, thâm hụt ngân sách ở mức 3,48% GDP[3]- do bắt đầu không tính vao w88 trả nợ gốc khi cân đối ngân sách theo quy định của Luật Ngân sách có hiệu lực từ 2017.Tuy nhiên, nếu tính theo cách cũ thì con số thâm hụt tiếp tục tăng đến 6,43% GDP.

Số liệu từ Bộ Tài chính cho thấy, mức thâm hụt ngân sách của năm 2018 khoảng 3,46% GDP, còn năm 2019 là khoảng 3,4% GDP. Mức thâm hụt đã giảm đôi chút, nhưng nhìn chung cấu trúc ngân sách nhà nước chưa có cải thiện nhiều so với những năm trước. Phần lớn sự thay đổi thâm hụt ngân sách kể từ 2017 so với giai đoạn trước đó là do việc thay đổi cách hạch toán (không tính vao w88 trả nợ gốc). Thực tế cơ cấu vao w88 tiêu và kỷ luật tài khóa không được cải thiện, nhu cầu vao w88 tiêu vượt xa so với khả năng thu, làm tăng nợ công quốc gia và đe dọa an ninh tài chính quốc gia.

Bảng 2: vao w88 tiêu NSNN của một số nước trong khu vực ASEAN (% GDP)

Nguồn: Asian Development Bank's Key Indicators

Về cơ cấu vao w88 NSNN: có thay đổi theo xu hướng tăng tỷ trọng vao w88 thường xuyên và giảm tỷ trọng vao w88 đầu tư phát triển, tốc độ tăng vao w88 thường xuyên cũng cao hơn nhiều so với tốc độ tăng vao w88 đầu tư. Trong giai đoạn 2005 - 2010, vao w88 đầu tư phát triển vao w88ếm 31% thì đến giai đoạn 2011 - 2020 giảm chỉ còn bình quân 26%. Trong khi đó, tỷ trọng vao w88 thường xuyên tăng từ 50,1% (2005) lên  xấp xỉ 60% (Bảng 1) mà đỉnh điểm hơn 65% tổng vao w88 NS trong hai năm 2014 và 2017 (cao hơn mục tiêu Kế hoạch tài chính 5 năm quốc gia giai đoạn 2016 - 2020 là giảm tỷ trọng vao w88 thường xuyên xuống dưới 64% tổng vao w88 NSNN). Cơ cấu vao w88 thường xuyên chưa bảo đảm mục tiêu đặt ra, dù vao w88 tiêu cho các lĩnh vực phát triển con người như y tế, giáo dục và khoa học công nghệ được ưu tiên trong thời gian qua nhưng vao w88 lương và vao w88 quản lý hành chính nhà nước vẫn là hai nguồn vao w88 vao w88ếm tỷ trọng cao nhất trong tổng vao w88 NSTW.

Việc thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy, tinh giản biên chế để giảm vao w88 thường xuyên còn chậm (Năm 2018, tổng số vao w88 lương, phụ cấp lương và các khoản đóng góp theo lương từ NSNN là 364.228,4 tỷ đồng, vao w88ếm tỷ trọng 39% vao w88 thường xuyên). vao w88 thường xuyên luôn vao w88ếm tỷ trọng lớn trong tổng vao w88 NSNN và thường khó cắt giảm hơn so với vao w88 đầu tư phát triển. Tốc độ tăng vao w88 NSNN trong những năm qua chững lại chủ yếu là do hạn chế đầu tư công, điều này làm cho việc giảm thâm hụt ngân sách khó khăn hơn và ảnh hưởng đến khả năng cung cấp cải thiện hạ tầng cơ sở cho phát triển kinh tế - xã hội.

Số liệu phân tích cũng cho thấy một khoản vao w88 khác có vai trò ngày càng lớn trong tổng vao w88 NSNN là vao w88 trả nợ. Số nợ phải trả trung bình trong cả giai đoạn vao w88ếm khoảng 13% trong tổng vao w88 NSNN. Cùng với đó là mức tăng vao w88 trả nợ trung bình 16,3% mỗi năm có thể ảnh hưởng tới tính bền vững của NSNN trong tương lai.

Về công tác dự toán và giải ngân: Tình trạng bố trí kinh phí nhưng không hoàn thành nhiệm vụ vao w88 phải chuyển nguồn hoặc để kết dư ngân sách địa phương lớn kéo dài nhiều năm, thể hiện sự lãng phí nguồn lực, chất lượng lập dự toán thấp, công tác chấp hành, hiệu quả quản lý, sử dụng ngân sách chưa cao. Theo Báo cáo của Tổng cục Thống kê, tổng vao w88 NSNN năm 2020 (tính đến 15/12/2020) ước tính đạt 1.432,5 nghìn tỷ đồng, giảm so với các năm trước, chỉ bằng 82% dự toán năm, trong đó vao w88 thường xuyên đạt 966,7 nghìn tỷ đồng, bằng 91,5%; vao w88 đầu tư phát triển 356 nghìn tỷ đồng, bằng 75,7%; vao w88 trả nợ lãi 98,8 nghìn tỷ đồng, bằng 83,6% kế hoạch.

Bên cạnh đó, Nhà nước đã thực hiện giải ngân vốn năm 2019 chuyển sang năm 2020 đạt khoảng 75% kế hoạch (GSO). Tuy nhiên, vẫn còn khoảng 26 nghìn tỷ đồng vốn vay ngoài nước cho đầu tư phát triển không thực hiện được, phải hủy dự toán. Giải ngân vao w88 đầu tư đạt thấp, kéo dài trong nhiều năm do nhiều dự án chưa tuân thủ nguyên tắc, tiêu chí phân bổ vốn, giao vốn chậm, không đúng đối tượng,.., gây lãng phí trong sử dụng nguồn vốn đầu tư công. Bên cạnh đó, một số khoản vao w88 tiêu cho phát triển con người, xã hội có phần mở rộng, nhưng giải ngân thường xuyên không đạt kế hoạch như vao w88 giáo dục, đào tạo và dạy nghề; vao w88 sự nghiệp y tế; vao w88 sự nghiệp khoa học, công nghệ,…

3. Định hướng giải pháp hoàn thiện vao w88 NSNN

Trước những vấn đề bất cập tồn tại kéo dài và chậm được điều chỉnh của vao w88 tiêu NSNN như phân tích ở trên và sức ép tăng trưởng kinh tế đi cùng đảm bảo an ninh tài chính quốc gia đòi hỏi cải cách mạnh mẽ hoạt động vao w88 tiêu NSNN. Một số biện pháp được khuyến nghị như sau:

Một là, cân đối lại cơ cấu vao w88 NSNN theo hướng giảm vao w88 thường xuyên, tăng vao w88 đầu tư phát triển. Bởi vì vao w88 đầu tư phát triển là những khoản vao w88 có thời hạn tác động dài, thường trên một năm, hình thành nên những tài sản vật chất có khả năng tạo nguồn thu cho ngân sách nhà nước, trực tiếp làm tăng cơ sở vật chất của quốc gia. Giảm vao w88 thường xuyên là khó khăn, cần có quyết tâm lớn của cả hệ thống chính trị và chính quyền, đoàn thể bằng các hành động cụ thể: rà soát, cơ cấu lại, bảo đảm hợp lý, tiết kiệm, sắp xếp thứ tự ưu tiên cho các nhiệm vụ thiết thực cấp bách, cắt, giảm những nhiệm vụ vao w88 không cần thiết; không bố trí kinh phí mua sắm trang thiết bị đắt tiền, xe công; giảm mạnh vao w88 cho khánh tiết, hội nghị, hội thảo, lễ hội, đi công tác nước ngoài,... như đã thực hiện trong năm 2020. Tiếp tục tổ chức lại bộ máy quản lý theo hướng tinh giản, gọn nhẹ, hiệu quả, ứng dụng chính phủ điện tử ở cấp độ sâu hơn,… để giảm mạnh các khoản vao w88 lương và vao w88 quản lý hành chính (là mục vao w88 vao w88ếm tỷ trọng lớn trong vao w88 thường xuyên). Đẩy mạnh hơn nữa cơ chế tự chủ tại các đơn vị sự nghiệp công lập để giảm áp lực vao w88 NSNN, nâng cao chất lượng dịch vụ công.

Hai là, nâng cao chất lượng dự toán, lập dự toán NSNN, cải tiến thủ tục cấp phát ngân sách: Cần xem xét lại quy mô vao w88 tiêu công cho phù hợp với khả năng của quốc gia (%GDP) và mục tiêu, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội trong trung và dài hạn. Cần tìm ra nguyên nhân dẫn đến tình trạng lập dự toán không sát, giải ngân chậm và sai đối tượng diễn ra trong nhiều năm đối với đầu tư công và các hoạt động quan trọng như giáo dục đào tạo và dạy nghề, sự nghiệp y tế, khoa học công nghệ.

Ba là,tuân thủ nghiêm các nguyên tắc trong quản lý vao w88 tiêu công, tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm giải trình của các cấp có thẩm quyền về hoạt động thu - vao w88 và cân đối ngân sách nhà nước. Tăng cường các chức năng giám sát của Kiểm toán Nhà nước ở tất cả các cấp của Chính phủ và cho phép tham gia chặt chẽ với các Tổ chức xã hội dân sự và thông tin đại chúng nhằm đẩy mạnh truyền thông và nâng cao năng lực giám sát ngân sách.

TÀI LIỆU TRÍCH DẪN:

[1] https://www.gso.gov.vn/du-lieu-va-so-lieu-thong-ke/2020/12/baocao-tinh-hinh-kinh-te-xa-hoi-quy-iv-va-nam-2020/

[2]Theo IMF, khi tính cân đối NSNN không bao gồm vao w88 trả nợ gốc. Còn theo cách tính của Bộ Tài chính, trước năm 2016 bao gồm cả vao w88 trả nợ gốc, từ 2017 sẽ loại trừ vao w88 trả nợ gốc khi cân đối ngân sách nhà nước.

[3]Theohttp://cafef.vn/tinh-hinh-tai-chinh-ngan-sach-2018-duoi-goc-nhin-chuyen-gia-phan-tich-20190205085543234.chn

TÀI LIỆU THAM KHẢO:

1. Bùi Thị Mai Hoài và cộng sự (2015), “Cân đối ngân sách nhà nước, nợ công và các chuẩn mực quốc tế”, Tạp chí Phát triển kinh tế, số 26 (9), 02-25.
2. Hoàng Khắc Lịch và cộng sự (2018), “vao w88 ngân sách nhà nước của Việt Nam giai đoạn 2007-2017 và một số khuyến nghị”, Tạp chí Khoa học Đại học Quốc gia Hà Nội: Kinh tế và Kinh doanh, tập 34, số 4 (2018) 28-36.
3. Quỹ tiền tệ Quốc tế, “Cẩm nang về minh bạch tài khóa”, Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội dịch 2011.
4. Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội (2010), “Bội vao w88 NSNN - Kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn Việt Nam”, Báo cáo tổng hợp chuyên đề nghiên cứu khoa học.
5. World Bank (2017), Đánh giá vao w88 tiêu công của Việt Nam, Báo cáo nghiên cứu.

Thestate budget expenditure of Vietnam in the period from 2005

to 2020 and existing problem

Master. Do Thi Thanh Huyen¹

Master. Nguyen Thi Le¹

¹ Department of Economics, Thuongmai University

ABSTRACT:           

State budget expenditure is considered an important tool of the State to perform its role of managing and supporting socio-economic development, ensuring security, defense and diplomacy. In the context of increasing difficulties in collecting budget revenues, widening budget deficit and increasing public debt, it is essential for the Government of Vietnam to restructure its budget spending to fulfill its roles and ensuring the national financial security. This paper analyzes the state budget expenditure in Vietnam in the period from 2005 to 2020 and points out existing problems. Based on the paper’s findings, some measures are proposed to improve the efficiency of state budget expenditure of Vietnam.

Keywords:state budget expenditure, development investment expenditure, frequent expenditure.

[Tạp chí Công Thương - Các kết quả nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ, Số 9, tháng 4 năm 2021]