TÓM TẮT:
Nghị quyết số 13/NQ-TW ngày 18/03/2002 tại Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 5 khóa IX đánh dấu bước thay đổi quan trọng đối với phát triển kinh tế tập thể (KTTT) trong nền kinh tế thị trường định hướng XHCN. Tiếp theo, LuậtHợp tác xã(link chuẩn của w88) năm 2012 ra đời đánh dấu sự thay đổi căn bản về vị trí và vai trò của mô hình link chuẩn của w88 kiểu mới trong phát triển kinh tế tập thể. Kể từ khi chuyển đổi và hoạt động theo mô hình mới, link chuẩn của w88 đã có những thành công nhất định. Bài viết này nhằm đánh giá hiệu quả hoạt động của các link chuẩn của w88 kiểu mới, trên cơ sở đó tìm ra những tồn tại, hạn chế và đề xuất một số giải pháp để link chuẩn của w88 kiểu mới hoạt động hiệu quả hơn, thực sự trở thành động lực chính để phát triển kinh tế tập thể ở nước ta.
Từ khóa:Hợp tác xã, kinh tế tập thể, hiệu quả hoạt động, Luật Hợp tác xã năm 2012.
1. Mởđầu
Nhận thức về mô hình link chuẩn của w88 đã thay đổi căn bản kể từ khi Luật link chuẩn của w88 2012 được Quốc hội khóa XVIII thông qua ngày 20/11/2012 tại kỳ họp thứ 4. Theo Luật link chuẩn của w88 2012, nội hàm của link chuẩn của w88 kiểu mới đã được làm rõ. Một là mục tiêu hoạt động của link chuẩn của w88 kiểu mới là vì lợi ích của các thành viên và lợi ích này được phân phối đến các thành viên theo mức độ sử dụng sản phẩm, dịch vụ của link chuẩn của w88, theo công sức đóng góp và phần còn lại chia theo vốn góp. Như vậy, nội hàm này đã khắc phục được nhược điểm của Luật link chuẩn của w88 2003 khi coi link chuẩn của w88 hoạt động như một loại hình doanh nghiệp (DN) dẫn đến nhầm lẫn trong xác định mục tiêu của link chuẩn của w88. Bản chất của link chuẩn của w88 theo Luật link chuẩn của w88 2012 là phục vụ lợi ích của các thành viên, khác với bản chất của DN là tối đa hóa lợi nhuận và phân phối theo vốn góp. Bên cạnh đó, về quan hệ sở hữu, theo Luật link chuẩn của w88 2012, thành viên link chuẩn của w88 vừa là đồng sở hữu, vừa là khách hàng sử dụng sản phẩm và dịch vụ của link chuẩn của w88. Do vậy, đối tượng phục vụ chính của link chuẩn của w88 theo luật mới là các thành viên link chuẩn của w88. Luật link chuẩn của w88 2012 ra đời đã khẳng định đúng bản chất của link chuẩn của w88 kiểu mới là tổ chức được thành lập trên tinh thần tự nguyện, hoạt động vì lợi ích của các thành viên và thể hiện tính đối nhân sâu sắc. Đây là nòng cốt của thành phần kinh tế tập thể và là động lực để thúc đẩy phát triển nông nghiệp nông thôn nước ta.
2. Thựctrạng hoạt động của các link chuẩn của w88 kiểu mới
2.1. Những thành công nổi bật
Kinh tế tập thể đã thoát khỏi tình trạng yếu kém, kinh tế hợp tác, hợp tác xã được khẳng định là một bộ phận không thể thiếu trong nền kinh tế. Đóng góp của khu vực link chuẩn của w88 thông qua hai kênh một là đóng góp vào phát triển kinh tế xã hội chung của đất nước và hai là đóng góp vào phát triển kinh tế hộ, cá thể là thành viên link chuẩn của w88 thông qua tạo việc làm, giảm chi phí đầu vào, cải thiện thu nhập, xóa đói giảm nghèo,...
Các link chuẩn của w88 kiểu mới tăng lên rất nhanh cả về số lượng, chất lượng và lĩnh vực hoạt động kể từ khi Nghị quyết số 13-NQ/TW ngày 18/02/2002 được ban hành.
Nguồn: Ban chỉ đạo đổi mới, phát triển KTTT, link chuẩn của w88 (2019)
Theo Báo cáo của Ban chỉ đạo đổi mới, phát triển KTTT, link chuẩn của w88, tính đến năm 2019, số link chuẩn của w88 hoạt động hiệu quả chiếm khoảng 55% trong tổng số link chuẩn của w88 nông nghiệp, khoảng 50%-80% trong tổng số link chuẩn của w88 phi nông nghiệp. Riêng 9 tháng đầu năm 2019, số hợp tác xã (link chuẩn của w88) thành lập mới đạt 1.598 link chuẩn của w88 giải thể, 341 link chuẩn của w88 yếu kém; thành lập mới 02liên hiệp hợp tác xã(LHHTX). Năm 2019, số link chuẩn của w88 đang hoạt động bao gồm 14.379 link chuẩn của w88, công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp: 1.923 link chuẩn của w88, thương mại: 1.944 link chuẩn của w88, vận tải và dịch vụ vận tải: 1.375 link chuẩn của w88, xây dựng - sản xuất vật liệu xây dựng: 852 link chuẩn của w88, môi trường: 483 link chuẩn của w88, quỹ tín dụng nhân dân: 1.180 Quỹ, dịch vụ (y tế, nhà ở, giáo dục, du lịch sinh thái...) 454 link chuẩn của w88. Có 54/63 tỉnh, thành phố tăng số lượng link chuẩn của w88. Trong 9 tháng, cả nước thành lập mới 02 LHHTX, nâng tổng số LHHTX toàn quốc đạt 76, chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, thương mại, vận tải. Cả nước có trên 100 nghìn tổ hợp tác (THT), trong đó THT nông nghiệp chiếm 32%, phi nông nghiệp chiếm 68% với các hình thức hợp tác đa dạng, mang lại hiệu quả thiết thực cho người dân. Theo thống kê, 15 THT đã được tư vấn, chuyển đổi thành mô hình link chuẩn của w88 trong 9 tháng đầu năm 2019[1].
Quy mô vốn hoạt động và tổng tài sản của các link chuẩn của w88 kiểu mới cũng tăng nhanh qua các năm.
Nguồn: Ban chỉ đạo đổi mới, phát triển KTTT, link chuẩn của w88 (2019)
Đến tháng 9/2019, tổng vốn điều lệ của các link chuẩn của w88 là 32 nghìn tỷ đồng, bình quân mỗi link chuẩn của w88 là 1,3 tỷ đồng/link chuẩn của w88; tổng tài sản 171 nghìn tỷ đồng, bình quân 7,7 tỷ đồng/link chuẩn của w88. Trong đó, Quỹ tín dụng nhân dân đạt trung bình 96 tỷ đồng/Quỹ; doanh thu bình quân link chuẩn của w88 4,2 tỷ đồng/link chuẩn của w88, lãi bình quân 305 triệu đồng/link chuẩn của w88[2].
Kết quả hoạt động của các link chuẩn của w88 có nhiều khởi sắc. Đến tháng 9/2019, cả nước có khoảng 1.500 link chuẩn của w88 sản xuất, kinh doanh gắn với chuỗi giá trị thị trường trong nước và nước ngoài. Các hợp tác xã này cũng tích cực áp dụng công nghệ cao, sản xuất theo tiêu chuẩn vệ sinh an toàn sản phẩm. Mối quan hệ giữa các link chuẩn của w88 cũng được củng cố và tăng cường để hỗ trợ lẫn nhau, trao đổi kinh nghiệm sản xuất, giống, vốn, kỹ thuật, thông tin và tiêu thụ sản phẩm… góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, tạo việc làm, tăng thu nhập, giảm nghèo cho thành viên link chuẩn của w88 và người dân địa phương. Cụ thể, doanh thu bình quân của các link chuẩn của w88 kiểu mới tăng rõ rệt từ 854,6 triệu đồng/năm vào năm 2003 thì năm 2018 đã tăng lên 4477,3 triệu đồng/năm. Theo đó cả lãi bình quân của một link chuẩn của w88 và thu nhập bình quân của lao động thường xuyên trong link chuẩn của w88 cũng tăng (Biểu 3). Kết quả hoạt động của các link chuẩn của w88 kiểu mới từ sau khi thực hiện Nghị quyết số 13-NQ/TW ngày 18/02/2002 đã thay đổi rõ rệt.
Nguồn: Ban chỉ đạo đổi mới, phát triển KTTT, link chuẩn của w88 (2019)
Không chỉ tăng hiệu quả hoạt động của mình, các link chuẩn của w88 còn là nơi tạo việc làm thường xuyên cho lực lượng lớn lao động nông thôn. Tính đến tháng 9/2019, tổng số lao động thường xuyên làm trong các link chuẩn của w88 khoảng 2,5 triệu lao động, với thu nhập bình quân là 45 triệu đồng/năm/người[3]. Số lượng lao động thường xuyên trong các link chuẩn của w88 từ 2003 đến nay có xu hướng tăng lên (Biểu 4) cho thấy sự mở rộng quy mô của loại hình kinh tế tập thể này.
Nguồn: Ban chỉ đạo đổi mới, phát triển KTTT, link chuẩn của w88 (2019)
2.2. Một số tồn tại, hạn chế và nguyên nhân
Trong thời gian qua, link chuẩn của w88 kiểu mới đã thể hiện vai trò quan trọng đối với phát triển kinh tế hộ cá thể là thành viên thông qua những hỗ trợ quan trọng như tạo việc làm, cải thiện thu nhập, cung cấp dịch vụ nông nghiệp,... Đã xuất hiện các link chuẩn của w88 có quy mô lớn, phạm vi hoạt động rộng và có doanh thu cao như link chuẩn của w88 Evergrowth (Sóc Trăng), link chuẩn của w88 Dịch vụ nông nghiệp tổng hợp Anh Đào (Lâm Đồng),… Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, khu vực link chuẩn của w88 phát triển chưa tương xứng với tiềm năng của mình. Thực tế, năng lực nội tại của các link chuẩn của w88 còn yếu, rất nhiều link chuẩn của w88 không có trụ sở làm việc kiên cố, thiếu nhân lực có trình độ,... Lợi ích trực tiếp của link chuẩn của w88 mang lại cho các thành viên chưa nhiều, và mới, chủ yếu dừng lại ở việc cung cấp nguyên liệu đầu vào như giống, phân bón,... Các link chuẩn của w88 vẫn còn hoạt động rời rạc, ít liên kết với nhau và với các thành phần kinh tế khác. Nhìn chung hiệu quả kinh tế của các link chuẩn của w88 chưa cao. Đóng góp của link chuẩn của w88 vào tăng trưởng GDP còn ở mức hạn chế. Năm 2013, kinh tế hợp tác đóng góp quy mô 7,49% GDP năm 2019 chỉ có 4% GDP[4], điều này cho thấy hiệu quả kinh tế của các link chuẩn của w88 còn thấp.
Nguyên nhân chủ yếu của những tồn tại, hạn chế trên gồm:
- Nhận thức về vị trí, vai trò của link chuẩn của w88 kiểu mới trong phát triển kinh tế xã hội của một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý trong hệ thống chính trị còn hạn chế. Do vậy, dẫn đến ở một số địa phương công tác chỉ đạo, thực hiện Nghị quyết số 13-NQ/TW về đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể còn hình thức, mới chỉ dừng ở chủ trương, chưa xây dựng kế hoạch tổ chức thực hiện, chưa có cơ chế và chính sách hỗ trợ các link chuẩn của w88 kiểu mới phát triển[5].
- Các chính sách hỗ trợ, ưu đãi của nhà nước đối vớikinh tế tập thể, link chuẩn của w88 mặc dù đã được ban hành, tuy nhiên công tác triển khai còn nhiều hạn chế, nhiều chính sách chưa được thực hiện như chính sách giao đất, vay vốn, xây dựng kết cấu hạ tầng… Một số chính sách đã được thực hiện nhưng hiệu quả chưa cao như chính sách hỗ trợ sản phẩm[6]. Những bất cập trong thực thi các chính sách đối với link chuẩn của w88 đã khiến các link chuẩn của w88 gặp khó khăn trong tiếp cận vốn và khoa học công nghệ, cũng như thị trường tiêu thụ.
- Chưa xây dựng được nhiều mô hình link chuẩn của w88 kiểu mới quy mô lớn, liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ theo chuỗi giá trị nông sản thông qua hợp đồng kinh tế. Việc phổ biến, nhân rộng mô hình link chuẩn của w88 hoạt động hiệu quả chưa được triển khai rộng rãi giúp cho người dân tin tưởng vào các lợi ích về kinh tế - xã hội do link chuẩn của w88 mang lại.
- Bộ máy quản lý nhà nước đối với các link chuẩn của w88 còn yếu; cán bộ quản lý nhà nước đối với các link chuẩn của w88 đa phần là kiêm nhiệm, chưa nắm chắc chuyên môn, thiếu thực tế; công tác tham mưu trong quản lý nhà nước về link chuẩn của w88 còn hạn chế [7].
- Năng lực trình độ cán bộ quản lý link chuẩn của w88 hạn chế, khó đáp ứng được nhiệm vụ sản xuất kinh doanh trong điều kiện kinh tế thị trường…
- Tâm lý e ngại đối với hợp tác xã kiểu cũ vẫn còn ảnh hưởng nặng nề trong đông đảo tầng lớp nhân dân và cán bộ quản lý link chuẩn của w88, cùng với mô hình link chuẩn của w88 kiểu mới mặc dù có nhiều thành tựu, nhưng cũng chưa thực sự tạo ra sức cuốn hút đủ mạnh để huy động được sự tham gia của các thành viên vào hoạt động chung của link chuẩn của w88. Điều này dẫn đến tâm lý ngại chuyển đổi link chuẩn của w88 sang hoạt động theo mô hình mới.
3. Địnhhướng, giải pháp phát triển link chuẩn của w88 kiểu mới trong thời gian tới
Trong thời gian tới, để phát triển link chuẩn của w88 kiểu mới cần tập trung vào các giá trị trung tâm là phải có “tầm nhìn dài hạn, lợi ích chia sẻ bền vững giữa thành viên link chuẩn của w88 - người lao động - khách hàng - người tiêu dùng - đối tác, và đổi mới sáng tạo”[8] trên nền tảng tổ chức quản trị hiện đại theo cơ chế thị trường. Dẫn dắt sự phát triển phong trào link chuẩn của w88 theo phương châm ngắn gọn là “Khuyến khích, Hỗ trợ, Học hỏi và Truyền bá”9. Nghĩa là, tạo môi trường thuận lợi, tháo gỡ khó khăn cho link chuẩn của w88 hoạt động, phát huy tinh thần tự chủ, tinh thần kinh doanh, khởi nghiệp, sáng tạo của các link chuẩn của w88, các xã viên. Nhân rộng những mô hình link chuẩn của w88 hiệu quả.
Các giải pháp cần thực hiện đồng bộ trong thời gian tới nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của các link chuẩn của w88 kiểu mới bao gồm:
(1) Các cấp chính quyền cần tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức về về bản chất, vai trò của KTTT, link chuẩn của w88 trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Cần xác định rằng, phát triển và nâng cao hiệu quả hoạt động của KTTT là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị. Nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển KTTT thông qua việc tạo khung pháp luật, ban hành các chính sách hỗ trợ, bảo đảm thực hiện tốt các mục tiêu kinh tế, chính trị và xã hội. Phát triển KTTT phải xuất phát từ nhu cầu của người dân, tổ chức tham gia, phải tôn trọng giá trị, nguyên tắc hoạt động của các tổ chức link chuẩn của w88 và phù hợp với điều kiện, đặc điểm, mục tiêu phát triểnkinh tế-xã hộicủa từng địa phương và của cả nước; đề cao nguyên tắc “tự nguyện, dân chủ và cùng có lợi”9. Liên kết, hợp tác phát triển với các lực lượng kinh tế khác, nhất là với các doanh nghiệp, coi đây là phương thức hiệu quả nhất để nâng cao năng lực công nghệ và giải quyết các vấn đề thị trường cho nông nghiệp, nông dân trong giai đoạn phát triển tới.
(2) Nhà nước cần tiếp tục rà soát, cập nhật, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện khung pháp luật và chính sách hỗ trợ phát triển KTTT phù hợp. Cần rà soát lại các chính sách tạo thuận lợi về đào tạo lao động, chính sách đất đai, chính sách tài chính-tín dụng, chính sách hỗ trợ khoa học công nghệ, chính sách đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng,... để tạo thuận lợi hơn cho KTTT, link chuẩn của w88, tổ hợp tác phát triển. Chính quyền các cấp cần có quan tâm cụ thể hơn đối với link chuẩn của w88 để tạo môi trường thuận lợi, bảo đảm tiếp cận nguồn lực, cơ hội kinh doanh, xây dựng thương hiệu, đào tạo nguồn nhân lực.
(3) Hoàn thiện và nâng cao năng lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy quản lý nhà nước về KTTT. Cần xây dựng bộ máy quản lý nhà nước đối với KTTT và link chuẩn của w88 tập trung, thống nhất từ trung ương đến địa phương. Cần xác định rõ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm và cơ chế phối hợp giữa các cơ quan quản lý nhà nước này; có chế độ đãi ngộ phù hợp để các cán bộ làm trong lĩnh vực này yên tâm công tác và cống hiến. Cần chú trọng hơn nữa công tác kiểm tra, giám sát hoạt động của các cơ quan quản lý nhà nước về KTTT và link chuẩn của w88, đồng thời chú trọng tổng kết thực tiễn để kịp thời tháo gỡ khó khăn vướng mắc cho khu vực này và nhân rộng những mô hình KTTT hiệu quả.
(4) Thực hiện tốt chính sách đào tạo và thu hút cán bộ có năng lực, trình độ về làm việc cho các link chuẩn của w88, đặc biệt là cán bộ quản lý link chuẩn của w88. Muốn làm được như vậy, Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ đào tạo và đào tạo lại đối với đội ngũ cán bộ hiện tại trong các link chuẩn của w88, đồng thời đổi mới chính sách đãi ngộ để thu hút được người tài.
(5) Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, phát huy vai trò Mặt trận tổ quốc, các đoàn thể nhân dân, hội, hiệp hội để tuyên truyền giúp người dân và cán bộ các cấp chính quyền nhận thức rõ sự thay đổi trong mô hình link chuẩn của w88 kiểu mới, xóa bỏ tâm lý e ngại khi chuyển đổi mô hình link chuẩn của w88 kiểu cũ sang mô hình link chuẩn của w88 kiểu mới.
(6) Xác định rõ vai trò, chức năng, nhiệm vụ của Liên minh link chuẩn của w88 Việt Nam từ Trung ương đến các tỉnh, thành phố để tránh trùng lặp với chức năng nhiệm vụ của các cơ quan quản lý nhà nước về KTTT và link chuẩn của w88 các cấp.
(7) Tăng cường hợp tác quốc tế về phát triển KTTT, nhất là trong việc tiếp thu kinh nghiệm tốt của các nước, vùng lãnh thổ có phong trào link chuẩn của w88 mạnh. Tập trung hình thành và phát triển các mạng lưới tư vấn, hỗ trợ các link chuẩn của w88 mới thành lập về pháp lý, về quản trị sản xuất, kinh doanh và tìm kiếm thị trường trong và ngoài nước.
TÀI LIỆU TRÍCH DẪN:
[1,2,3] Ban chỉ đạo đổi mới, phát triển KTTT, link chuẩn của w88 (2019), Báo cáo tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết số 13-NQ/TW ngày 18/02/2002.
[4] Bộ Kế hoạch đầu tư, Báo cáo tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết số 13-NQ/TW
[5] Nguyễn Thị Thu Hoài (2019), http://tapchitaichinh.vn/tai-chinh-kinh-doanh/phat-trien-kinh-te-hop-tac-xa-viet-nam-trong-boi-canh-moi-318057.html
[6] Bộ Kế hoạch đầu tư, Báo cáo tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết số 13-NQ/TW
[7] Nguyễn Thị Thu Hoài (2019), http://tapchitaichinh.vn/tai-chinh-kinh-doanh/phat-trien-kinh-te-hop-tac-xa-viet-nam-trong-boi-canh-moi-318057.html
[8,9] Phát biểu của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tại Hội nghị tổng kết 15 năm thực hiện NQTW5 khóa IX, http://baochinhphu.vn/Utilities/PrintView.aspx?distributionid=377374
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
- Ban Chấp hành Trung ương (2002),Nghị quyết số 13-NQ/TW về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể.
- Ban chỉ đạo đổi mới, phát triển Kinh tế tập thể, Hợp tác xã (2019),Tài liệu Hội nghị toàn quốc, Tổng kết 15 năm thực hiện nghị quyết Trung ương 5 khóa IX về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể, Hà Nội, tháng 10/2019.
- Bộ Kế hoạch và Đầu tư (2019),Báo cáo tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết số 13-NQ/TW.
- Đức Tuân, Quang Hiếu (2019), Thủ tướng: Không hợp tác thì làm sao chống chọi được trong kinh tế thị trường,Phát biểu của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tại Hội nghị tổng kết 15 năm thực hiện NQTW5 khóa IX, http://baochinhphu.vn/Utilities/PrintView.aspx?distributionid=377374
- Nguyễn Thị Thu Hoài (2019), Phát triển kinh tế hợp tác xã Việt Nam trong bối cảnh mới,Tạp chí Tài chính,kỳ 1 tháng 11/2019.
- Quốc hội (2003; 2012),Luật Hợp tác xã 2003; Luật Hợp tác xã 2012.
THEPERFORMANCE OF NEW COOPERATIVES IN VIETNAM
Ph.D NGO THI NGOC ANH
Institute of Economics, Ho Chi Minh National Academy of Politics
ABSTRACT:
Resolution No. 13 / NQ-TW dated March 18, 2002 which was passed on the 9th National Congress of the Communist Party of Vietnam marks an important step in the development of collective economy in the country’s development of socialist-oriented market economy. In addition, the promulgation of Law on Cooperatives in 2012 marks a fundamental change in the position and the role of cooperatives in the development of collective economy. Since the transformation and operating under the new model, cooperatives have gained certain successes. This paper is to evaluate the performance of cooperatives to find out shortcomings and limitations. Based on the paper’s findings, some solutions are proposed to enhance the performance of cooperatives, making them become the main driving force in the development of collective economy in Vietnam.
Keywords:Cooperatives, collective economy, efficiency, 2012 Law on Cooperatives.