Trong bối cảnh chủ nghĩa khủng bố quốc tế chưa bị triệt tiêu và tai họa thiên nhiên ngày càng trầm trọng, thì hơn lúc nào hết, an toàn trong sử dụng năng lượng hạt nhân vì mục đích hoà bình phải được đặt lên hàng đầu, trong đó nổi lên là vai trò của Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA). Bằng những hành động cụ thể, Việt Nam đã thể hiện cam kết luôn luôn coi trọng dang nhap w88.
An dang nhap w88 là ưu tiên cao nhất
Trước hết, cần tìm hiểu khái niệm dang nhap w88. Theo Luật Năng lượng nguyên tử (Luật số 18/2008-QH12), dang nhap w88 là việc thực hiện các biện pháp nhằm ngăn ngừa sự cố hoặc giảm thiểu hậu quả sự cố do thiết bị hạt nhân, vật liệu hạt nhân gây ra cho con người, môi trường. Còn theo Luật về công khai và an ninh vật liệu hạt nhân (Luật số 2006-686) của Pháp, dang nhap w88 là tập hợp các quy định về kỹ thuật và các biện pháp tổ chức liên quan đến việc chấp thuận, xây dựng, vận hành, chấm dứt và tháo dỡ cơ sở hạt nhân cơ bản, cũng như vận chuyển vật liệu phóng xạ nhằm mục đích phòng ngừa hoặc giảm thiểu hậu quả của tai nạn hạt nhân.
An toàn cho nhà máy điện hạt nhân cần được chú trọng trong tất cả các giai đoạn của dự án đầu tư nhà máy, chứ không phải đợi đến lúc vận hành. Các khía cạnh có liên quan bao gồm: lựa chọn và chuẩn bị địa điểm, thiết kế, xây dựng, lắp đặt, vận hành thử, vận hành thương mại, sửa chữa và bảo dưỡng, nâng cấp, kiểm soát liều bức xạ cho nhân viên, quản lý chất thải phóng xạ và cuối cùng là chấm dứt hoạt động và tháo dỡ nhà máy. dang nhap w88 không chỉ nhằm bảo vệ cho con người, môi trường mà còn là một yếu tố quyết định hiệu quả kinh tế - xã hội của nhà máy điện hạt nhân.
Tổ chức vận hành và cơ quan quản lý nhà nước cần làm hết trách nhiệm để xây dựng, củng cố và hoàn thiện dang nhap w88 trên tinh thần coi an toàn là ưu tiên cao nhất định hướng hoạt động của mình. Nhưng làm thế nào để thực hiện điều này? Xin được nêu dưới đây là một số vấn đề chủ yếu để bảo đảm dang nhap w88.
Một số vấn đề chủ yếu về dang nhap w88
• Bảo vệ theo chiều sâu
Các biện pháp dang nhap w88 được thiết lập và thực hiện nhằm bảo vệ nhân viên, môi trường và dân cư. Nguyên tắc cơ bản được áp dụng cho an toàn nhà máy điện hạt nhân là bảo vệ theo chiều sâu, có nghĩa là xây dựng nhiều mức (lớp) bảo vệ khác nhau. Vì vậy, nguyên tắc này còn được gọi là nguyên tắc bảo vệ nhiều lớp. Các hoạt động của nhà máy điện hạt nhân dù có thể được tổ chức, thực hiện và trang bị khác nhau, nhưng đều phải được xem xét và tuân theo các quy định an toàn về bảo vệ nhiều lớp. Trong trường hợp nếu có sai hỏng xảy ra tại một mức (lớp) bảo vệ, thì sẽ được ngăn chặn hoặc khắc phục tại các lớp bảo vệ khác.
• Trách nhiệm quản lý nhà nước
Tất cả các nước có nhà máy điện hạt nhân đều xây dựng một khung pháp luật để điều chỉnh việc ứng dụng công nghệ hạt nhân; gồm các quy phạm pháp luật liên quan đến nhà máy và thiết bị, vật liệu và nhân lực. Các quy phạm pháp luật cũng quy định rõ trách nhiệm bảo đảm dang nhap w88 trong lĩnh vực điện hạt nhân cũng như các lĩnh vực y tế và nghiên cứu khác. Trách nhiệm bảo đảm dang nhap w88 trước hết thuộc về tổ chức vận hành nhà máy điện hạt nhân. Cơ quan quản lý nhà nước được thành lập với trách nhiệm chính là kiểm tra, thanh tra, nhằm bảo đảm việc thực thi các quy định của pháp luật về dang nhap w88.
Các nội dung trên đã được quy định rõ trong Luật Năng lượng nguyên tử. Theo Luật, Bộ Khoa học và Công nghệ là cơ quan quản lý nhà nước về dang nhap w88; cơ quan an toàn bức xạ và hạt nhân thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ (hiện tại là Cục An toàn bức xạ và hạt nhân) có trách nhiệm giúp Bộ trưởng thực hiện chức năng này.
Thực hiện Điều 9 của Luật Năng lượng nguyên tử, Hội đồng dang nhap w88 quốc gia vừa được thành lập theo Quyết định số 446/QĐ-TTg ngày 07/4/2010 với chức năng là cơ quan tư vấn của Thủ tướng Chính phủ về dang nhap w88.
• Thông tin đại chúng
Cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức vận hành nhà máy điện hạt nhân có trách nhiệm thông tin cho công luận về các vấn đề liên quan đến dang nhap w88 một cách công khai. Độc lập với tổ chức vận hành, do đó cơ quan quản lý được ghi nhận là một nguồn tin cậy về các thông tin chân thực và khách quan. Trên thế giới, các cơ quan quản lý sử dụng Thang phân hạng sự kiện Hạt nhân Quốc tế (INES) của IAEA để cung cấp thông tin cho báo chí và người dân một cách rõ ràng về mức độ trầm trọng của các sự cố xảy ra tại nhà máy điện hạt nhân.
Ở Việt Nam, Thang phân loại này đã được luật hóa tại Điều 11 của Nghị định số 07/2010/NĐ-CP ngày 25/1/2010 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Năng lượng nguyên tử.
• Điều ước quốc tế
Một bước tiến quan trọng trong việc kiểm soát dang nhap w88 quốc tế là việc thông qua vào năm 1994 Công ước về dang nhap w88, văn kiện pháp luật quốc tế đầu tiên trực tiếp điều chỉnh vấn đề an toàn tại các cơ sở hạt nhân (trong đó có nhà máy điện hạt nhân). Về cơ bản, Công ước này là văn kiện có tính khuyến khích, không được thiết lập để bảo đảm việc thực hiện nghĩa vụ bằng kiểm soát và trừng phạt. Công ước được thực hiện trên cơ sở xem xét quyết định chung việc phát triển, củng cố và hoàn thiện dang nhap w88 ở mức độ cao hơn thông qua các cuộc gặp gỡ định kỳ của các bên tham gia. Công ước quy định các bên tham gia phải lập và nộp báo cáo về việc thực hiện nghĩa vụ để tất cả các bên tham gia xem xét toàn diện và chỉnh lý tại các kỳ họp được tổ chức 3 năm/lần.
Ngày 08/4/2010, Bộ trưởng Ngoại giao đã gửi văn kiện gia nhập Công ước về dang nhap w88; khẳng định cam kết và trách nhiệm của Việt Nam đối với việc bảo đảm dang nhap w88.
• Các tiêu chuẩn an dang nhap w88 của IAEA
IAEA đã xây dựng và xuất bản một bộ các tiêu chuẩn về an dang nhap w88 cho nhà máy điện hạt nhân. Các tiêu chuẩn này thường xuyên được xem xét hoàn thiện để phản ánh được các xu hướng và thách thức hiện tại của công nghiệp điện hạt nhân như là việc mất kiểm soát, cạnh tranh, lão hóa nhà máy và thiếu kinh nghiệm. Việc nâng cấp các tiêu chuẩn đã được phản ánh trong các hướng dẫn và các hội nghị, hội thảo, khóa đào tạo của IAEA.
Từ hai năm nay, Cục An toàn bức xạ và hạt nhân đã tổ chức thu thập, nghiên cứu các tiêu chuẩn của IAEA về an toàn nhà máy điện hạt nhân để xây dựng và thực hiện kế hoạch soạn thảo hệ thống các thông tư, quy chuẩn kỹ thuật, tiêu chuẩn kỹ thuật về dang nhap w88.
• Văn hóa an dang nhap w88
Đáng lẽ vấn đề này phải được đưa lên đầu tiên, nhưng người viết để xuống cuối phần này vì có liên quan đến phần dưới. Văn hóa an dang nhap w88 là gì? Có nhiều định nghĩa khác nhau về văn hóa an dang nhap w88, nhưng một cách dễ hiểu nhất thì văn hóa an dang nhap w88 là các giá trị và các ứng xử của một tổ chức - được kiến lập bởi những người lãnh đạo và được đưa vào ý thức của các thành viên - để an dang nhap w88 trở thành một ưu tiên hàng đầu. Văn hóa an dang nhap w88 được phát triển trong một tổ chức theo ba giai đoạn phản ánh trình độ phát triển:
- Giai đoạn 1: An dang nhap w88 dựa trên sự tuân thủ các quy tắc và quy định.
- Giai đoạn 2: An dang nhap w88 trở thành mục tiêu của tổ chức.
- Giai đoạn 3: An dang nhap w88 luôn luôn có thể củng cố.
Từ sau hai sự cố tại các nhà máy điện hạt nhân Three-Mile Islands (Hoa Kỳ, 1979) và Chernobyl (Ucraina, 1986), yếu tố tổ chức, con người và văn hóa an toàn để bảo đảm dang nhap w88 được đề cao, thay vì trước kia chỉ dựa vào kỹ thuật và quy trình. IAEA và OECD đã nghiên cứu xuất bản các hướng dẫn về xây dựng, củng cố và đánh giá văn hóa an toàn tại các nhà máy điện hạt nhân. Nhiều nước như Hoa Kỳ, Pháp, Hàn Quốc, Inđônêxia,... đã luật hóa nội dung văn hóa an toàn.
Hướng dẫn, kiểm tra, tổ chức đánh giá về văn hóa an dang nhap w88 là trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước. Còn tổ chức vận hành nhà máy điện hạt nhân có trách nhiệm xây dựng, duy trì, củng cố, tự đánh giá văn hóa an dang nhap w88 cho mình. Nhà máy điện hạt nhân nào mà thiếu một nền văn hóa an dang nhap w88, lành mạnh thì sự cố, tai nạn xảy ra ở đó chỉ còn là vấn đề thời gian.
Các thách thức về dang nhap w88 ở Việt Nam
Muốn quản lý an dang nhap w88 và hiệu quả các nhà máy điện hạt nhân, không thể không giải quyết ba yếu tố “cốt tử”, đó là: Khung pháp luật - Tổ chức và con người - Văn hóa an dang nhap w88. Đây đang là ba thách thức lớn để bảo đảm an dang nhap w88 cho nhà máy điện hạt nhân tương lai của Việt Nam. Cụ thể như sau:
• Cần khẩn trương xây dựng và ban hành các thông tư, quy chuẩn kỹ thuật về dang nhap w88
Mặc dù đã có lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu hoạt động ở Đà Lạt ngót 30 năm nay (tính từ thời điểm sau năm 1975), dang nhap w88 vẫn là một lĩnh vực quản lý rất mới ở nước ta. Quy phạm pháp luật điều chỉnh về dang nhap w88, ngoài những quy định chung tại Luật Năng lượng nguyên tử, chúng ta còn thiếu rất nhiều những quy phạm pháp luật, những quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật cụ thể. Hệ thống tiêu chuẩn của IAEA thiên về kỹ thuật, còn các quy định về hành chính, quản lý chỉ mang tính định hướng, khuyến cáo vì phụ thuộc vào đặc điểm hệ thống luật pháp của từng quốc gia.
Trước mắt, cần nghiên cứu, xây dựng và ban hành ngay các tiêu chuẩn để thẩm định dang nhap w88 cho việc chấp nhận địa điểm, phê duyệt thiết kế và đánh giá nhà thầu. Hiện tại, Việt Nam rất thiếu nhân lực và kiến thức để giải quyết vấn đề. Có thể “đi tắt đón đầu” bằng cách công nhận tiêu chuẩn của nước chuyển giao công nghệ trên cơ sở phù hợp với tiêu chuẩn chung của IAEA, ISO và các tổ chức quốc tế về kỹ thuật có liên quan. Tuy nhiên, nếu Việt Nam nhập khẩu công nghệ của một vài nước thì việc này sẽ phức tạp hơn do phải nghiên cứu hài hòa hóa nhằm bảo đảm tính thống nhất của hệ thống tiêu chuẩn quốc gia.
• Cần kiện toàn tổ chức, tăng cường năng lực cho cơ quan quản lý nhà nước về dang nhap w88
Theo pháp luật hiện hành, ngoài Bộ Khoa học và Công nghệ còn một số Bộ, cơ quan khác theo chức năng có liên quan đến quản lý nhà nước về dang nhap w88 như Bộ Công Thương, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Công an, Bộ Ngoại giao, Bộ Quốc phòng, Tổng cục Hải quan (Bộ Tài chính),... Việc xây dựng cơ chế, quy chế phối hợp giữa các cơ quan này là rất cần thiết để huy động được nguồn lực vốn đã hạn hẹp và tránh những chồng chéo, mâu thuẫn không đáng có.
Một yêu cầu cấp bách hiện nay là tăng cường năng lực cho cơ quan quản lý nhà nước về dang nhap w88 cả về cơ chế, chính sách, cơ sở vật chất và nhân lực để cơ quan này có đủ khả năng thẩm định về dang nhap w88, trong đó bao gồm tính toán, phân tích an toàn và xem xét thực tế hiện trường. Trong lĩnh vực quản lý nhà nước, không thể thuê chuyên gia nước ngoài ra quyết định hộ ta!
• Cần xây dựng quy định và tuyên truyền, nâng cao nhận thức về văn hóa an dang nhap w88
Nếu không nhanh chóng hình thành văn hóa an toàn, thì việc thực hiện chương trình điện hạt nhân sẽ giống như chế tạo một quả bom nổ chậm. Một thông tư hướng dẫn về việc xây dựng, duy trì, củng cố và đánh giá văn hóa an toàn được ban hành trong thời điểm này không phải là sớm; trong đó quy định trách nhiệm cam kết chăm lo cho an toàn của các bên liên quan đến điện hạt nhân, thể hiện từ các tuyên bố có tính chính sách, việc ra quyết định đến hành động cụ thể là đầu tư nguồn lực và thời gian cho việc bảo đảm an toàn. Việc tuyên truyền, triển khai thực hiện thông tư sẽ góp phần nâng cao nhận thức của mỗi cá nhân đối với dang nhap w88, hình thành tác phong công nghiệp, tinh thần thượng tôn pháp luật, kỷ luật - xuất phát điểm của văn hóa dang nhap w88 lành mạnh - một yêu cầu rất cần thiết cho đời sống của nhà máy điện hạt nhân tương lai.
