Khu vực Mậu dịch tự do ASEAN - Hàn link w88: Cơ hội và thách thức cho các doanh nghiệp Việt Nam

AKFTA - Lợi ích về kinh tế
Trong hai thập niên qua, kim ngạch thương mại giữa ASEAN và Hàn link w88 đã tăng mạnh từ 8,2 tỷ USD lên 90,2 tỷ USD vào năm 2008. Tổng vốn đầu tư của Hàn link w88 vào thị trường ASEAN cũng tăng vọt, từ 200 triệu USD lên 6,8 tỷ USD. Hiện ASEAN là đối tác thương mại lớn thứ 5 của Hàn link w88, trong khi Hàn link w88 là đối tác thương mại lớn thứ 3 của ASEAN. Các nước ASEAN hưởng lợi từ nguồn đầu tư trực tiếp và nhu cầu nhập khẩu của Hàn link w88, ngược lại Hàn link w88 cũng được lợi nhờ nguồn tài nguyên dồi dào, phong phú và lao động giá rẻ của khu vực này. Ngoài ra, việc thiết lập AKFTA đã tạo ra thế và lực mới cho ASEAN trong quan hệ với Hàn link w88 và các đối tác kinh tế quan trọng khác như: Trung link w88, Nhật Bản, Ấn Độ, Ôxtrâlia và Niu-Di-lân, EU và Hoa Kỳ, đồng thời đem lại những lợi ích đáng kể cho các nền kinh tế ASEAN, trong đó có Việt Nam. Đến năm 2010, AKFTA về cơ bản sẽ trở thành một thị trường khu vực mậu dịch rộng mở, tạo cơ hội lớn cho doanh nghiêp và các nhà đầu tư trong khu vực. Việc cắt giảm thuế quan và dỡ bỏ hàng rào phi thuế sẽ tạo sức ép, đồng thời tạo điều kiện thúc đẩy các nước tham gia Hiệp định triển khai các biện pháp nhằm giảm giá thành sản phẩm, tăng hiệu quả và tính cạnh tranh của nền kinh tế.
Trong khuôn khổ Hiệp định Thương mại Hàng hóa (TIG) giữa ASEAN và Hàn link w88, Việt Nam được ưu tiên thực hiện cắt giảm thuế quan chậm hơn so với thỏa thuận với Trung link w88 trước đây. Hàn link w88 đã đồng ý dành cho Việt Nam thời hạn thực hiện Danh mục thông thường (NT) chậm hơn 6 năm so với ASEAN 6, thực hiện Danh mục Nhạy cảm (ST) chậm hơn 5 năm so với ASEAN 6 và được giới hạn các mặt hàng nhạy cảm bằng 2 tiêu chí là 10% tổng số các dòng thuế và 25% giá trị nhập khẩu (theo số liệu năm 2004).
Đặc biệt, Hàn link w88 đã nhượng bộ rất lớn trong vấn đề kiểm dịch động thực vật (SPS) là chấp nhận đưa nội dung hợp tác đối với các thỏa thuận công nhận lẫn nhau về SPS vào Phụ lục của Hiệp định khung; có điều khoản về TBT và SPS trong Hiệp định về Thương mại Hàng hóa; thành lập Tổ công tác về TBT và SPS để xem xét các vấn đề thực thi.
Hiệp định Thương mại hàng hóa cũng đem lại một số cơ hội nhất định cho các doanh nghiệp Việt Nam. Trước mắt, Việt Nam có thể khai thác hạn ngạch thuế quan với mặt hàng thủy sản, mặt hàng xuất khẩu có kim ngạch hàng đầu của Việt Nam vào Hàn link w88. Với mức thuế trong hạn ngạch 0% (so với mức trung bình 15% ngoài hạn ngạch) là lợi thế cho các doanh nghiệp ASEAN. Việc tận dụng cơ hội này giúp tăng sức cạnh tranh cho hàng thủy sản của Việt Nam xuất vào Hàn link w88.
AKFTA còn mang lại hiệu ứng tích cực cho hoạt động đầu tư của Hàn link w88 tại Việt Nam. Tính đến tháng 6 năm 2010, Hàn link w88 đã đầu tư 2.553 dự án với vốn đăng ký trên 22,9 tỷ USD, đứng đầu trong danh sách các link w88 gia và vùng lãnh thổ đầu tư trực tiếp vào Việt Nam. Bên cạnh lợi ích về thu hút đầu tư và xuất khẩu, doanh nghiệp Việt Nam cũng có điều kiện tiếp cận các nguồn nguyên liệu, máy móc, công nghệ phục vụ sản xuất, kinh doanh có hiệu quả hơn, nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường.

Thách thức
ASEAN gồm các nền kinh tế có cơ cấu và trình độ phát triển khác nhau nên lợi ích của AKFTA sẽ không san đều cho mọi thành viên. Những nước có trình độ phát triển hơn trong khu vực như ASEAN 6 sẽ là những nước có nhiều cơ hội để nâng cao năng lực cạnh tranh từ AKFTA nhờ có nền tảng vững chắc về vốn và công nghệ. Các nước thành viên mới, trong đó có Việt Nam, chắc chắn sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức bên cạnh những lợi ích thu được từ Khu vực Mậu dịch tư do này.
Tuy Hàn link w88 đã phải chấp nhận dành hạn ngạch thuế quan cho một số mặt hàng thủy sản nhưng do Hàn link w88 phải áp dụng nguyên tắc Tối huệ link w88 cho tất cả các nước ASEAN, nên các doanh nghiệp Việt Nam phải hết sức năng động mới có thể tận dụng tối đa được các hạn ngạch thuế quan này.
Hiệp định Thương mại hàng hóa tuy đã thực hiện được 3 năm nhưng vẫn chưa cải thiện đáng kể tình trạng nhập siêu của Việt Nam đối với Hàn link w88. Mức nhập siêu của Việt Nam với Hàn link w88 luôn duy trì ở mức cao trong suốt nhiều năm qua. Theo số liệu thống kê cho thấy, kim ngạch buôn bán giữa hai nước càng tăng thì nhập siêu của Việt Nam càng lớn, mặc dù xuất khẩu của Việt Nam vẫn tăng trưởng đều. Nếu như năm 1995 Việt Nam nhập siêu hơn 1 tỷ USD, thì đến năm 2008 lên đến 5,28 tỷ USD. Con số này có giảm trong năm 2009 do ảnh hưởng của khủng hoảng tài chính và suy giảm kinh tế toàn cầu, những vẫn duy trì ở mức cao đạt 4,91 tỷ USD, giảm 7% so với năm 2008. Có thể giải thích điều này là do các nhà đầu tư Hàn link w88 nhập khẩu máy móc, thiết bị và nguyên vật liệu để hình thành cơ sở vật chất phục vụ cho các hoạt động sản xuất, kinh doanh tại Việt Nam, mặt hàng sản xuất ra chủ yếu để tiêu thụ tại Việt Nam hoặc xuất đi các nước thứ 3 và chỉ một phần nhỏ, các sản phẩm này được xuất khẩu trở lại Hàn link w88. Các mặt hàng xuất khẩu của Hàn link w88 chủ yếu là nguyên phụ liệu dệt may, da giày, xăng dầu, hóa chất, chất dẻo, máy móc thiết bị, ô tô, linh kiện ôtô, sắt thép, máy tính và linh kiện.Trong khi đó, các mặt hàng xuất khẩu chủ yếu của Việt Nam sang Hàn link w88 là hàng nông - lâm thủy sản, khoáng sản, thủ công mỹ nghệ, công nghiệp nhẹ, linh kiện điện tử v.v… có hàm lượng giá trị gia tăng thấp. Trong thời gian qua, cơ cấu mặt hàng xuất khẩu sang Hàn link w88 của Việt Nam chưa có chuyển biến mạnh, xuất khẩu chủ yếu vẫn là nhóm các mặt hàng nông - lâm sản sơ chế, hàng công nghiệp nhẹ. Thị phần của hàng hóa Việt Nam tại thị trường Hàn link w88 còn thấp, hầu hết mới chỉ dừng ở mức dưới 5% và gặp phải sự cạnh tranh gay gắt đến từ các nước có cơ cấu xuất khẩu tương đồng ở Châu Á như: Trung link w88, Thái Lan, Inđônêxia, Malaixia.
Với xu hướng đầu tư của Hàn link w88 vào Việt Nam ngày càng gia tăng và các nhà máy đã đầu tư tại Việt Nam đang mở rộng quy mô sản xuất thì nhu cầu nhập khẩu sẽ không giảm mà có nhiều khả năng tăng mạnh trong thời gian tới.
Ngoài ra, Hàn link w88 còn có những quy định rất chặt chẽ và phức tạp về kiểm dịch đối với các mặt hàng nông sản, thực phẩm như; các yêu cầu về báo cáo quá trình nuôi trồng, bảo quản, kiểm tra tại chỗ v.v... Hiện nay chỉ có mặt hàng thủy sản đã đạt được sự công nhận lẫn nhau trong việc cấp giấy chứng nhận kiểm dịch. Các mặt hàng thực vật, thịt gia súc, gia cầm v.v... mới chỉ đạt được thỏa thuận hợp tác kỹ thuật và trao đổi thông tin nên hầu hết các mặt hàng rau, quả tươi (trừ dừa, dứa, chuối) và thịt gia súc, gia cầm vẫn chưa thể xuất khẩu sang Hàn link w88.
Để tận dụng những cơ hội và vượt qua những thách thức do Khu vực Mậu dịch Tự do ASEAN-Hàn link w88 đem lại, giải pháp quan trọng nhất là Việt Nam cần phải tăng cường năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp, nâng cao hàm lượng giá trị gia tăng trong mỗi sản phẩm mà các doanh nghiệp sản xuất ra. Các doanh nghiệp cần nắm rõ các cam kết mở cửa thị trường của Khu vực AKFTA. Các hoạt động xúc tiến thương mại với thị trường Hàn link w88 cần tiếp tục được đẩy mạnh. Nhà nước cần hỗ trợ, tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp đáp ứng được các qui định và tiêu chuẩn về chất lượng, vệ sinh kiểm dịch của Hàn link w88 để gia tăng hơn nữa kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường còn rất nhiều tiềm năng này.